Jak rozpocząć przygodę ze zdjęciami panoramicznymi

Fotografia panoramiczna sięgająca swoimi korzeniami połowy lat 50-tych XIX wieku fascynowała i wciąż fascynuje potężne rzesze fotoamatorów. Duży kąt widzenia zdjęć panoramicznych sprawia, że są dynamiczne i odbierane jako bardzo naturalne. Dzięki nim jesteśmy w stanie oddać w pełni naturalne piękno, które bywa niemożliwe do uchwycenia w standardowym ujęciu, które bądź co bądź nijak ma się do tego, co jesteśmy w stanie zobaczyć gołym okiem. Czym są zdjęcia panoramiczne, jakie są ich rodzaje oraz na co trzeba zwrócić uwagę przygotowując się do ich robienia - o tym w artykule.

Czym są zdjęcia panoramiczne

W fotografii cyfrowej przyjmuje się, że zdjęcie panoramiczne to takie, które swoim zasięgiem obejmują dużą przestrzeń. Takie ujęcia powstają z co najmniej kilku zdjęć, które łączone są w całość z wykorzystaniem odpowiedniego programu graficznego. Zazwyczaj powstają one podczas obracania aparatu o 180 stopni lub o pełny okrąg (czyli 360 stopni) w osi pionowej. Udane ujęcia wymagają ustawienia wielu parametrów sprzętu.

Rodzaje zdjęć panoramicznych

Wśród zdjęć panoramicznych można wyróżnić kilka rodzajów. Klasyczny podział dzieli panoramy na poziome oraz pionowe.

W obrębie panoram odwzorowanych w kadrze poziomym, w których można zastosować różne reguły kompozycyjne mieszczą się panoramy:

- niepełne typu długi widok
- niepełne cylindryczne
- łukowe
- dookólne cylindryczne
- sferyczne

Panoramy pionowe z kolei ujmują przestrzeń bardziej dynamicznie niż panoramy poziome, które są nieco inaczej postrzegane przez człowieka. Można je wykonać zarówno w formacie pełnym jak i niepełnym.

Panorama kołowa, zwana również małą planetą to inny, specyficzny rodzaj panoramy. Obejmuje ona dookólny widok w poziomie, przy maksymalnym 180 stopniowym widoku w pionie. W przypadku tego typu panoram kadr przybiera najczęściej formę kwadratu, fotografowany obiekt znajduje się centralnie, a pozostałe elementy rozplanowane są w kadrze w miarę regularnie.

Mianem panografii określa się natomiast zdjęcia powstałe w wyniku nałożenia na siebie poszczególnych kadrów w sposób nieuporządkowany. Z artystycznego nieładu wyłania się jednak oczom patrzącego spójny obraz. Charakterystyczną cechą tego typu panoram jest brak krawędzi i regularnych kształtów.

Dostępne aplikacje graficzne pozwalają fotografom dokonywać różnych wariacji na temat typów panoram, dając możliwość tworzenia abstrakcyjnych obrazów ograniczonych jedynie przez ich wyobraźnię.

Co uwiecznić

Pierwszym etapem przygotowywania każdego zdjęcia panoramicznego jest oczywiście wybór odpowiedniej scenerii. Ujęcia panoramiczne są wykorzystywane w przypadku tradycyjnej fotografii krajobrazowej, pejzaży miejskich, architektury, wnętrz i wielu innych. Jeśli dopiero rozpoczynamy naszą przygodę z fotografią panoramiczną lepiej do swoich prób fotograficznych wybrać plener, w którym jest jak najmniej ruchomych elementów, które mogą negatywnie wpłynąć na ostrość obrazu.

Kąt widzenia

Chcąc wykonać dobre ujęcie powinniśmy dysponować aparatem cyfrowym, a najlepiej lustrzanką z obiektywem o jak największym kącie widzenia. Choć przyjmuje się, że panoramę można wykonywać dowolnym obiektywem, to jednak węższy kąt widzenia obiektywu utrudnia pracę, gdyż sprawia, że ilość zdjęć, które trzeba wykonać zwiększa się.

Statyw

Jeśli zależy nam na tym, by wykonane zdjęcia były dobre, to umieśćmy aparat na stabilnym statywie. W ofercie sklepów znaleźć można całe mnóstwo statywów, które wyposażone są w głowice do panoram sferycznych. Dzięki ich wykorzystaniu można ustawić dokładną oś obrotu aparatu. Trzeba jednak liczyć się wydatkiem rzędu około 2 tysięcy złotych.

Tańszym rozwiązaniem jest zakup trójnoga z głowicą z możliwością obrotu o 360 stopni. Znawcy tematu twierdzą, że najważniejsze jest to, by głowicę można było ustawiać tak, aby łatwo blokować pozycję aparatu oraz obrót dookoła osi pionowej.

Jeśli nie mamy statywu ani trójnoga, możemy również spróbować wykonać zdjęcie panoramiczne z ręki. Trzeba się jednak liczyć z tym, że zdjęcia będą gorszej jakości niż te wykonane z wykorzystaniem statywu czy trójnoga.

Samo posiadanie statywu jednak nie jest równoznaczne z tym, że ujęcie będzie dobre. Aby zdjęcie wyszło bez widocznych szwów, statyw i aparat trzeba wypoziomować. Można posłużyć się w tym celu poziomicą fotograficzną. Zamiast niej można również użyć budowlanej lub skorzystać z funkcji wirtualnego horyzontu.

Automatyka - największy wróg zdjęć panoramicznych

Zmorą wszystkich, którzy uczą się wykonywania zdjęć panoramicznych, są różnice w naświetleniu i w innych parametrach kolejnych ujęć, które ciężko skorygować na etapie obróbki graficznej.

Aby tego uniknąć, przede wszystkim trzeba zrezygnować z wszystkich automatycznych ustawień aparatu. Stworzenie panoramy wymaga wykonania kilku-kilkanastu zdjęć, z których każde musi charakteryzować się takimi samymi parametrami naświetlania, balansu bieli, ostrości. Trudno bowiem później złożyć w jedną całość zdjęcia, które znacznie się różnią podstawowymi parametrami. Najlepszym wyjściem jest więc praca w trybie manualnym.

Niezwykle ważna jest manualna regulacja balansu bieli. Jeśli korzystamy z prostych aparatów kompaktowych, mamy jedynie możliwość wyboru jednej z definiowanych wartości, co w większości sytuacji jest wystarczające. Najlepsze modele to jednak te posiadające możliwość zapisu ujęć w formacie RAW, który daje możliwość dopasowania balansu bieli do własnych preferencji już po wykonaniu zdjęcia.

Kolejnym ważnym czynnikiem wpływającym na jakość końcową zdjęcia jest ekspozycja. Obrazy, które będą się ze sobą łączyć, potrzebują wspólnej ekspozycji. Najłatwiej to osiągnąć ustawiając ręcznie czułość ISO, wartość przysłony i czas naświetlania. Innym wyjściem jest blokada pomiaru światła na czas robienia zdjęć.

Na jakość zdjęcia wpływa również jego ostrość. Najlepsze ujęcia uzyskamy wtedy, gdy nasz aparat posiada tryb manualnego ustawiania ostrości albo blokadę autofokusa. Jeśli nie mamy tej funkcji to zdjęcia panoramiczne możemy wykonywać tylko wtedy, gdy w planach bliższych nie znajdują się żadne przedmioty, które zmieniłyby ustawienia ostrości w naszym aparacie.

Ważny jest też kierunek światła. Najlepsze ustawienie to takie, w którym zwracamy się plecami do słońca. Ustawienie bokiem może powodować duże zróżnicowanie tonów w obszarach naświetlonych i nienaświetlonych. Wiele niepożądanych efektów można usunąć na etapie scalania zdjęć w całość kompozycyjną, niemniej jednak trzeba na to uważać.

Dobre zdjęcie panoramiczne a odpowiednia obróbka

Dzięki ogromnemu rozwojowi fotografii zdjęcia panoramiczne stały się nośnikiem ogromnej ilości informacji, pozwalając fotografowi ukazać to, co dotychczas wydawało się niemożliwe do zobrazowania w standardowym formacie. Żeby zdjęcie było dobre, potrzebne jest uzyskanie obrazu, który zawiera dużo szczegółów i jednocześnie charakteryzuje się idealnym nakładaniem na siebie kadrów. Aby móc później połączyć zdjęcia trzeba fotografować tak, by na każdym następnym ujęciu znalazła się część poprzedniego, przy czym brzegi powinny zachodzić na siebie w 20-30%. Żeby zacząć robić zdjęcia panoramiczne potrzebna jest znajomość nie tylko techniki, ale też obróbki zdjęć. Do połączenia kilku czy kilkunastu pojedynczych zdjęć w jeden obraz panoramiczny można użyć jednego z wielu dostępnych programów, takich jak Panorama Factory, Canon Photostitch 3.1 czy Arcsoft Panorama Maker 4. Tylko od naszych wymagań i umiejętności zależeć będzie, który wykorzystamy do pokazania naszej pracy.