Fotografuj swoje miasto - wszystko o fotografii ulicznej

Fotografia uliczna jest znana od prawie 100 lat, jednak w Polsce zyskuje dopiero na popularności. Łatwo pomylić ją z dokumentem czy fotografią modową, jednak każdy, kto spróbuje przynajmniej raz przejść się po mieście z aparatem, doceni tkwiącą w niej siłę. Dzisiaj zachęcamy was do szukania własnych inspiracji, przygotowania sprzętu i dobrania takich ustawień, dzięki którym zwykłe zdjęcia zamienią w małe dzieła sztuki idealne na FotoObraz czy jako motyw na ulubionym FotoKubku. Co zatem trzeba wiedzieć o fotografii ulicznej?

Co to jest fotografia uliczna

Pomimo tego, że termin fotografii ulicznej nie jest niczym nowym, od lat panuje duże zamieszanie w jego sprecyzowaniu. Wiele gałęzi fotografii dosłownie przenika się ze sobą, co dodatkowo nie ułatwia nam zadania. Część profesjonalistów za street photography uznaje tylko te ujęcia, na których znajdują się ludzkie postacie. Druga szkoła mówi o tym, że skoro w kadrze znajduje się "ulica", zdjęcie może zostać zaliczone do tego nurtu. My podchodzimy do tematu dość luźno i staramy się opowiedzieć o tym, jak fotografować miasto z ludźmi jak i bez nich, poszukując nie tylko ciekawego tematu, ale dobierając odpowiednie ustawienia.

W fotografii ulicznej ważna jest spontaniczność. Zdjęcia nie mogą być pozowane, długo przemyślane i zaplanowane - powinny być zapisem chwili, ulotności, gry światła czy ruchu miasta. Jeśli zdecydujemy się sfotografować ludzi, ich piękno ma polegać na ujęciu ich w codziennych sytuacjach, gdy nie zdają sobie sprawy ze śledzącego ich obiektywu. Najlepsze zdjęcia opowiadają swoistą historię - samo uwiecznienie budynku jest typową fotografią dokumentalną, a nie street photography. Pamiętajcie o tym, że historia o ludziach nie musi zawierać ich sylwetek w kadrze - często sama ingerencja w krajobraz, graffiti czy przejeżdżające samochody świadczą o ich obecności.
Zdjęcia wnętrz np. urzędu miasta czy szkoły nie są zaliczane do fotografii ulicznej. Podobnie jeśli będzie to sam krajobraz przedstawiający przyrodę, zdjęcie wykonane w studio czy makrofotografia owada napotkanego w parku. Gdy poprosimy mijaną osobę o zapozowanie, również nie wykonamy zdjęcia z gatunku street photography.

Czy warto fotografować ulice miast

Oczywiście, że tak! Fotografia uliczna jest świetnym sposobem na poszerzenie swoich horyzontów. Jeśli do tej pory skupialiśmy się wyłącznie na pozowanych zdjęciach, dzięki niej zobaczymy zupełnie inny świat. Na samym początku może być trudno o dobre ujęcie, które uda się najpewniej przypadkiem. Jednak z biegiem czasu zaczniemy zauważać niuanse warte uwagi, które staną się dobrym tematem zdjęcia.

Największą zaletą fotografii ulicznej jest to, że nie musimy wynajmować studia, płacić modelom, wybierać się na dalekie wyprawy w poszukiwaniu owadów, tylko przespacerować się ulicami miasta z naszym sprzętem fotograficznym. Nie jesteśmy nawet zależni od pogody, gdyż w tym przypadku nie ma praktycznie złych warunków. Jeśli należymy do osób nieśmiałych, kontakt z ludźmi poprzez nasz aparat i obiektyw może być niezapomnianą przygodą. Wiele fotografowanych osób nawiązuje kontakt z fotografem (nie zawsze o wydźwięku pozytywnym), co możemy wykorzystać jako okazję do przełamywania strachu przed rozmową z nieznanymi osobami. Pamiętajmy o tym, żeby się uśmiechać i nie przejmować nawet negatywną reakcją - nie każdy lubi być w centrum uwagi.

Obiektyw i aparat do fotografii ulicznej

Jak w każdej gałęzi fotografii do wykonania profesjonalnych zdjęć ulic będziemy potrzebowali dobrego sprzętu. Niestety zwykłe kompakty nie wchodzą raczej w grę, gdyż nie poradzą sobie z natężeniem ruchu ani podkreśleniem najważniejszych detali. Oczywiście nikt nie zabroni nam próbować, ale zdecydowanie lepsze efekty osiągniemy za pomocą najtańszej lustrzanki czy bezlusterkowca, które umożliwią manualne ustawienie parametrów.

Body to jedno, jednak największe znaczenie ma odpowiedni obiektyw. W przypadku fotografii ulicznej najlepiej sprawdzają się jasne modele szerokokątne, które pozwalają na szersze ujęcie kadru. Są one idealne w przypadku obszernych krajobrazów miasta, gdyż świetnie eksponują pierwszy plan Jeśli jednak chcemy dopiero zasmakować tematu, najzwyklejszy obiektyw 18-55 mm również spełni swoje zadanie. Jesteśmy posiadaczami smartfona z dobrą optyką? Na rozpoczęcie przygody z street photography może wystarczyć, ale przed wyruszeniem w miasto przypomnijcie sobie jak robić dobre zdjęcia za pomocą telefonu.

Jeśli dysponujemy lustrzanką, zabierzmy ze sobą dodatkowe filtry np. polaryzujący poprawiający wygląd nieba, połówkowy czy neutralnie szary, który zniweluje przepalenia na zdjęciach.

Jak ustawić sprzęt do sfotografowania miasta

Ustawienie parametrów zawsze zależy od tego, jaki chcemy uzyskać efekt. Jeśli podobają nam się świetlne ślady samochodów czy bardziej rozmyte kształty, powinniśmy ustawić długi czas naświetlania od 1/5 do 30 s oraz użyć statywu. Wykonanie zdjęcia z ręki poskutkuje poruszonym zdjęciem. Przykładowo ujęcia poruszających się pojazdów to czas naświetlania rzędu 30 sekund, a do uchwycenia lekkiego śladu jadącego tramwaju powinniśmy ustawić aparat tylko na 1 sekundę.

W fotografii ulicznej możemy wykorzystać dodatkowo efekty zoomingu, polegające na zmianie ogniskowej w trakcie naświetlania zdjęcia, lub panoramowania, czyli przesuwania aparatu za poruszającym się obiektem. W tym przypadku należy korzystać z dłuższych czasów naświetlania rzędu 1/30 s.

Zależy nam na ostrym zdjęciu? Zwiększmy wartość przysłony tak, by znalazła się w przedziale f/9 do f/16 i wykorzystajmy krótki czas naświetlania. Chcemy uchwycić detal bramy, klamki w zabytkowych drzwiach czy stworzyć piękne rozmycia drugiego planu? Ustawmy przysłonę na minimalnych wartościach rzędu f/2.8 i wykorzystajmy krótki czas naświetlania.

Warto pamiętać o podstawowych ustawieniach, które mają znaczenie w przypadku wszystkich ujęć czyli ekspozycji, balansie bieli czy sposobie ostrzenia. W przypadku ekspozycji najlepiej zdać się na automatykę aparatu, która sugeruje nam odpowiednie ustawienia. Balans bieli może być różny zależnie od pory dnia i panujących warunków, dlatego jeśli nie radzimy sobie z odwzorowaniem kolorów, zapiszmy surowy obraz matrycy pod postacią RAW i korektę kolorów przeprowadzimy później. Warto na dłużej zatrzymać się nad problemem odpowiedniego ustawienia ostrości. Jeśli nie lubimy robić tego manualnie, możemy postawić na dobry autofocus, jednak na ruchliwej ulicy taka praktyka może poskutkować wyostrzeniem innego punktu niż zamierzaliśmy. W przypadku wykonywania ujęć osobom, lepszą decyzją będą zawsze ręczne ustawienia fotografa.

Prawo do fotografowania na ulicy

Wielu z nas obawia się fotografowania ulic miast ze względu na problem z wykorzystaniem wizerunku. Co mówi polskie prawo na temat fotografii ulicznej? Zgodnie z artykułem 81 pkt 2 prawa autorskiego, jeśli dana osoba nie stanowi głównego tematu zdjęcia, nie musimy uzyskać od niej zgody nawet na rozpowszechnianie wizerunku.

W praktyce oznacza to, że bez problemu i pytania o zgodę możemy ująć miejski krajobraz z większą liczbą osób, z paroma sylwetkami ludzkimi (np. rozmytymi w ruchu) czy całe zgromadzenie. Warto mieć świadomość, że możemy bez obaw rozpowszechniać wizerunki osób publicznych, które pełnią funkcje polityczne, społeczne czy zawodowe. Nie mają oni tak szerokiego zakresu ochrony życia prywatnego jak pozostali obywatele!

Warto zastanowić się jeszcze nad tym, czym dokładnie jest przestrzeń publiczna, w której możemy fotografować bez żadnych zezwoleń. Jest to z pewnością ulica, centrum handlowe lub obiekt użyteczności publicznej. Pamiętajmy jednak o tym, że o ile możemy wykonywać zdjęcia, nie zawsze możemy legalnie je rozpowszechniać. Nie ma przepisu zabraniającego wykonywanie zdjęć. W przypadku jeśli zachodzi podejrzenie o naruszenie dóbr osób znajdujących się na zdjęciach (np. sytuacja intymna) możemy zostać zmuszeni do wycofania publikacji, a nawet zapłacenia zadośćuczynienia.

Czy wiedzieliście o tym, że większość tabliczek z "zakazem fotografowania" nie ma żadnych podstaw prawnych? Nasze ustosunkowanie się do znaku to tylko akt dobrej woli, chyba że osoba uprawniona zwróci nam uwagę i zostaniemy poproszeni o opuszczenie danego miejsca. W takiej sytuacji lepiej zrezygnować niż ryzykować naruszeniem art. 193 Kodeksu karnego. Bezwzględny zakaz fotografowania obowiązuje np. na przejściach granicznych czy w bazach wojskowych.

Wykonując zdjęcia na ulicach miast możemy ująć np. ulicznych artystów, którzy prezentują swoje dzieła. Co z przepisami, które mówią, że twórcy utworu przysługuje wyłączne prawo do jego rozpowszechniania? W przypadku, gdy ujęty obraz znajduje się na ulicy, drodze czy na placu możemy wykorzystywać zdjęcia bez obaw. Gdy jednak czyjeś dzieło stanowi główny temat zdjęcia, jest to wyłącznie rejestracja czyjegoś utworu i dalsze rozpowszechnianie pociąga konsekwencje prawne.

A co zrobić w sytuacji, gdy spodobała nam się wybrana postać na ulicy i chcemy uczynić z niej głównego bohatera zdjęcia? Działając zgodnie z prawem musimy mieć pod ręką pisemną zgodę na wykorzystanie wizerunku, którą powinien podpisać nasz model. Najlepiej poprosić o to już po wykonaniu zdjęcia, by nie niszczyć efektu naturalności. Fotograf uliczny musi być przygotowany na to, że niejednokrotnie zostanie upomniany i poproszony o usunięcie fotografii. O ile "model" ma rację, nie mamy innego wyjścia. Warto jednak znać swoje prawa i umieć odpowiedzieć "nie", jeśli osoba znajduje się po prostu w szerszym ujęciu, które nie narusza jej prawa do ochrony wizerunku.

Co fotografować w mieście - inspiracje

W tym momencie powinniście wiedzieć już bardzo dużo na temat fotografii ulicznej, dlatego najwyższy czas przyjrzeć się paru inspiracjom, na których widać popularne kadry miejskie i przygotować się do własnej wyprawy fotograficznej.

Ostre ujęcie miasta nie musi być wcale nudne - pokazując szerszy kadr, można wykonać zdjęcie z rozmytymi elementami, które znajdują się blisko obiektywu. Efekt prosty w wykonaniu, a doskonale urozmaica każde ujęcie.

Zmiana perspektywy i przysłony potrafi zamienić każde ujęcie w coś ciekawego. Ulica nabiera innej, nieco tajemniczej atmosfery i pozwala nam się skupić na ciekawej strukturze kostki brukowej.

Fotografowanie poruszających się samochodów może przynieść jedne z najbardziej efektownych zdjęć, o ile odpowiednio ustawimy czas naświetlania. Ten rodzaj kadru pomimo tego, że jest bardzo spopularyzowany, doskonale oddaje dynamikę i zmienny charakter miasta.

Fotografii ulicznej nie przeszkadza żadna pogoda. Opady deszczu można zawsze zamienić na swoją korzyść, wykorzystując powstałe kałuże jako naturalne lustro odbijające architekturę miasta.

Fotografując ulice miast warto zwrócić uwagę na symetrię, linie prowadzące wzrok widza i detale architektoniczne, które mogą być niewidoczne dla zwykłych przechodniów. Fotograf musi mieć jednak oko, które wychwyci każdą zależność, zmieniając ją w coś pięknego.

Doskonały przykład zdjęcia ulicznego, które wykorzystuje ludzkie postacie do stworzenia niebanalnych efektów świetlnych. Ujmując taką liczbę osób możemy być spokojni o brak zgody na wykorzystanie wizerunku.

Można śmiało powiedzieć, że w fotografii ulicznej czas naświetlania gra pierwsze skrzypce. Rozmyte postacie ludzkie na tle wyraźnych budynków świetnie budują dynamikę i ukazują miasto tętniące życiem.

Fotografując ulice miast musimy być odważni i spostrzegawczy - nigdzie nie uda nam się zrobić tak naturalnych i oddających emocje obrazów. Nie bójmy się wykonać zdjęcia pojedynczych osób, jednak przed jego rozpowszechnieniem pamiętajmy o stosownej zgodzie.

Na miasto z aparatem

Fotografia uliczna to zupełnie nowe pole doświadczeń dla osób, które do tej pory zajmowały się głównie pozowanymi zdjęciami. Nie ma to jednak znaczenia - tego rodzaju ujęć można się bardzo szybko nauczyć, wystarczy wiedzieć jak patrzeć, by zobaczyć najlepsze kadry. Sfotografowanie swojego miasta jest zawsze okazją do poznania ulic i budynków na nowo, odkrycia detali, na które nie zwracaliśmy do tej pory uwagi. Możemy również zabawić się w paparazzi i ukradkiem sfotografować bliskie osoby - nadal pozostaniemy w gatunku, a przy okazji będziemy mieli wspaniałe zdjęcia, które warto zamówić w formie odbitek w dobrym fotolabie cyfrowym.