Fotografia portretowa wczoraj i dziś

W sztuce to właśnie człowiek od zarania dziejów był najczęściej przedstawianym motywem. Portrety w formie całopostaciowej, popiersia, portrety konne, zbiorowe - to tematy, które na przestrzeni lat bardzo inspirowały artystów. Najsłynniejszy obraz na świecie - Mona Lisa - także jest portretem. Co stało się z portretem od momentu wynalezienia fotografii? Jak fotografia portretowa wyglądała dawniej a jak dzisiaj? Jak może wyglądać w przyszłości? Zapraszamy do lektury!

źródło: Pixabay

Rodzaje portretu

Zdjęcia portretowe dzielimy na amatorskie i profesjonalne. Dziś w fotografii portretowej wyróżniamy zdjęcia: artystyczne, komercyjne, reportażowe, naturalne, pozowane. Dawniej zdjęcia portretowe kojarzyły się z wizytą u fotografa, teraz chętnie wykonuje się zdjęcia portretowe w plenerze. Najbardziej popularne obecnie sesje zdjęciowe to zdjęcia noworodkowe, sesje małżeńskie i narzeczeńskie oraz rodzinne. Standardowo fotografowie wykonują także serię zdjęć komunijnych w ustalonych wcześniej z rodzicami pozycjach oraz inne zdjęcia okolicznościowe. 

źródło: Pixabay

Fotografia portretowa u zarania techniki

• pierwszy portret zdjęciowy
  Joseph Nicephore Niepce, francuski fizyk i wynalazca zaliczany jest do pionierów w dziedzinie utrwalania rzeczywistości na płaskiej powierzchni. Za pierwszy portret zdjęciowy uważa się pracę wykonaną na papierze przez Niepca z 1826 r., która przedstawiała portret profilowy kardynała D’Amboise. Portret uzyskano poprzez odbicie z metalowej planszy używanej do naświetlania heliografii. 

źródło: Wikipedia

• rewolucja przemysłowa a portret
  Rewolucja przemysłowa, która rozpoczęła się końcem XVIII w. w Anglii doprowadziła m.in. do upowszechnienia się dagerotypii jako nowoczesnej techniki “zdejmowania rzeczywistych obrazów”. Louis Daguerre - wynalazca tej techniki opatentował ją w 1838 r. Szybko zaczęły powstawać atelier fotograficzne, w których klasa średnia chętnie wykonywała sobie zdjęcia portretowe. Jak podają dokumenty jeden ze słynnych dagerotypistów Augustus Washington wykonywał jedną odbitkę za od 50 centów nawet do 10 dolarów. Dagerotypia miała jednak taki mankament, że uzyskiwano z niej tylko jedną odbitkę. 

źródło: Wikipedia, portrety Augustusa Washingtona

• Fotografia była utrwalaniem wizerunku, aby zachować wygląd osoby z rodziny dla dalszych pokoleń. Nawet w pewnym czasie popularna stał się fotografia “post morte”, uważana dziś za szczególnie odrażającą. Moda na zdjęcia “post mortem” znikła po 1900 roku. Długo jednak powszechnym było wykonywanie zdjęć podczas pogrzebów oraz np. rodzinnych ujęć przy trumnie zmarłego.

źródło: Wikipedia, Pinterest, fotografie “post mortem”

• koncepcja na surrealistyczne zdjęcia Mana Ray’a. Man Ray stworzył swoją technikę pozyskiwania obrazów zdjęciowych, którą nazwał rayografią. Do kanonu weszły jego zdjęcia portretowe wykonane w 1922 roku a przedstawiające markizę Casati. Zdjęcia wykonane przez Raya były lekko poruszone, co pierwotnie nie spodobało się autorowi. Jednak portretowanej kobiecie w dobie artystycznych eksperymentów tworzonych przez artystów awangardy bardzo spodobał się ten sposób portretowania. Markiza twierdziła, że na zdjęciach Ray pokazał nie tylko jej ciało, oddał podobiznę materii, ale pokazał jej duszę! Ray odtąd miał coraz więcej zleceń na zdjęcia portretowe. 

źródło: Pineterst, zdjęcia portretowe Mana Raya

• pierwsze zdjęcie cyfrowe - portretem. Jako ciekawostka warto dodać, że pierwsze zdjęcie cyfrowe jest portretem! Zdjęcie  wykonał Russell Kirsch w 1957 roku. Matryca cyfrowa została zeskanowana i prezentuje trzymiesięcznego syna fotografa. 

źródło: pierwszy portret cyfrowy

Inne ciekawostki o dawnej fotografii portretowej

1. pierwsze portrety były czarno-białe, później modne były także zdjęcia podkolorywane ręcznie na kliszy, a dopiero później pojawiła się fotografia kolorowa. Koloryzacji dokonywano ich wprost na negatywach z wykorzystaniem ołówka i pędzelka. W Polsce jeszcze do lat 80-tych minionego wieku wykonywano zdjęcia portretowe małżonków, tzw. “monidła”.
2. fotografia portretowa długo pozostawała pod wpływem malarstwa!
3. ogromne skrzynie dawnych aparatów stopniowo zmniejszały się. Dagerotypia wykonywana na niskoczułych materiałach potrzebowała nawet kIlkunastominutowego pozowania do portretu!  To dlatego mi.in. na starych zdjęciach właściwie nikt się nie uśmiecha! Wyjście do atelier było rodzinnym wydarzeniem! Dorośli spokojnie wytrwali w ustawionej pozie od pół nawet do kilku minut, gorzej z dziećmi. To właśnie najczęściej one na starych zdjęciach są lekko rozmyte, poruszone. Aby dziecko wytrwało w określonej pozycji najczęściej opierano je o różne elementy dekoracyjne znajdujące się na zdjęciu jako element tła. Często także fotograf dokonywał retuszu na negatywie tak, aby wyeliminować niepotrzebną podpórkę! Zdjęcia były drogie i wykonywano je tylko przy ważnych okazjach. 
4. fotografia portretowa służyła do utrwalania osób z rodziny, a także chętnie była wykorzystywana przez Policję do tworzenia fotografii przestępców! I jedna i druga fotografia ewoluowała jeżeli chodzi o ustawienie modela oraz operowanie światłem.
5. bardzo szybko fotografia portretowa wkroczyła też w świat mody, a zdjęciami portretowymi zainteresowali się też artyści tworząc piękne i artystyczne ujęcia ludzi.
6. do dawnej fotografii trzeba się było wystroić! Dziś utrwalamy chwile, dawniej przedstawiano postać, a nie moment w czasie!  Obecnie więcej zdjęć portretowych wykonujemy w codziennych strojach i bez konieczności wielominutowego pozowania, a “ustawiane zdjęcia” w ubraniach “od święta” wykonujemy bardzo rzadko. Dawniej tylko osoby majętne mogły sobie pozwolić na częste fotografowanie i na zapraszanie fotografa na uroczystości np. ślubne do domu. 

źródło: Wikipedia

Współczesna fotografia portretowa

Współczesne portrety są chętnie poprawiane dzięki dostępnym programom komputerowym. Początkowo zdjęcia portretowe upiększane były dla gwiazd ekranu. Obecnie filtry w telefonach komórkowych pozwalają na szybką i łatwą edycję w postaci nakładania różnych efektów, wygładzania twarzy czy operowania światłem i nasączania kolorem. Współczesna fotografia portretowa oprócz zabiegów komputerowych stosuje też różnorodne “chwyty sprzętowe”. np. szeroki kąt czy obiektywy o krótkich ogniskowych. Fotografia portretowa obecnie przeżywa swój renesans jeśli chodzi o tematy i pomysły na sesje zdjęciowe. Coraz modniejsze stają się sesje narzeczeńskie, niemowlęce, szkolne, zdjęcia portretowe z imprez z wykorzystaniem zabawnych gadżetów i fotobudki…… ale UWAGA! Sesje te są tym bardziej przykuwające uwagę, im bardziej zaskakujące. Polecamy nasz artykuł o sesjach ślubnych, w którym dowiecie się co to jest “Trash the dress”.

źródło: Pixabay

Miłośnicy fotografii zastanawiają się nad tym jak będzie wyglądać fotografia portretowa przyszłości? Wielu zadaje sobie też pytanie, czy sztuczna inteligencja zabije fotografię? Ale są też tacy, którzy uparcie twierdzą, że to nie sprzęt definiuje portretową fotografię a oko fotografa, jego kreatywność i pomysłowość. Z pewnością coraz bardziej popularne  stają się telefony komórkowe ze świetnymi aparatami, a do lamusa odchodzą lustrzanki. Z pewnością w szybkim tempie postępuje automatyzacja procesów związanych z edycją zdjęć. Najnowsze trendy pokazują, że być może już niedługo  będziemy oglądać fotografię portretową 3d. W sieci już krążą poradniki na temat tego w jaki sposób nadać głębię portretom. Poleca się wykorzystanie tzw. mapy 3d, w celu poprawy kontrastu i nadania charakterystycznej dla obiektów 3D głębi. Ludzie robili zdjęcia portretowe od początku istnienia fotografii. Będą je robić nadal. Sprzętem mniej lub bardziej nowoczesnym. Z wykorzystaniem najnowszych technologii albo według tradycyjnych receptur. Jedno jest pewne, jeśli lubisz wykonywać zdjęcia portretowe, to będziesz nadal to robił! A satysfakcja osób portretowanych jest z pewnością świetnym uczuciem dla osoby fotografującej!