Czym jest „świadome fotografowanie”?

Jeden z najbardziej znanych światowych fotoreporterów, nazywany „ojcem fotoreportażu” – Henri Cartier Bresson – mówił: „Twoje pierwsze dziesięć tysięcy zdjęć będzie najgorsze”. Co racja, to racja…. W stwierdzeniu tym jest cała prawda dotycząca świadomego fotografowania. Jeśli chcesz zajmować się „świadomym fotografowaniem”, to po prostu musisz pstrykać, pstrykać i pstrykać. Każda następna setka Twoich zdjęć będzie lepsza. W dzisiejszych czasach zdjęcia robi każdy – nie każdy jednak wykonuje je świadomie. Czym jest „świadome fotografowanie”? Jeśli nigdy dotąd nie miałeś do czynienia z podstawowymi wskazówkami dotyczącymi kilku obowiązujących od wielu lat zasad fotograficznych – to ten artykuł powinien stać się Twoją obowiązkową lekturą!

Fotografia w XXI wieku

Telefony komórkowe z wbudowanymi, coraz lepszej jakości aparatami oraz Internet w komórkach pozwalający nam na przebywanie w wirtualnym świecie – to realia XXI wieku. Każdy z nas wykonuje wiele zdjęć telefonem, a potem wrzuca je na popularne portale społecznościowe takie, jak: Facebook, Twitter, Instagram, Snapchat, Flickr. Jeśli dotychczas nie edukowałeś się w takim temacie, jak fotografia, to może warto z pełną świadomością zacząć. Dlaczego? Ponieważ nasz świat jest oparty na komunikacji wizualnej, na wiadomościach, które odczytujemy z ilustracji, zdjęć i warto jest wrzucać na swoje konta społecznościowe po prostu dobrej jakości zdjęcia! Kiedyś mówiło się, że ubiór świadczy o człowieku, a teraz? Można zaryzykować stwierdzenie, że w XXI wieku wiele mówi o Tobie to, co zamieszczasz na swoim facebooku, czy gdziekolwiek indziej w Internecie. Dlatego coraz częściej mówi się o „świadomym fotografowaniu”. Poniżej kilka prostych rad, które sprawią, że staniesz się „świadomym fotografem”, który nie pstryka bezmyślnie, ale utrwala to, co go otacza ze smakiem i zgodnie z zasadami obowiązującymi od wielu, wielu lat w fotografii.

źródło: Pixabay

Bresson i jego koncepcja „decydującego momentu”

Fotografie Henriego Cartiera-Bressona zamieszczane były w najbardziej znanych czasopismach. Prezentowane były też w wielu znaczących galeriach Europy i Stanów Zjednoczonych. Bresson studiował malarstwo i filozofię. Bardzo szybko zajął się fotografią, nabył też cennego doświadczenie jako fotooperator, asystował podczas powstawania filmów Jeana Renoira. Wprowadził do fotografii koncepcję tzw. „decydującego momentu”. Uważał, że rolą fotografa jest uchwycenie odpowiedniego momentu. Ważna jest więc chwila naciśnięcia spustu migawki, a fotograf jest niejako zobowiązany, żeby tę chwilę znaleźć w swoim otoczeniu. Ważne dla zdjęcia są też: kompozycja - umiejętność patrzenia przez obiektyw i intuicja samego fotografującego. Koncepcja Bressona wpłynęła na rozwój nowoczesnego reportażu. Bresson mawiał:
- „Fotografować to znaczy wstrzymać oddech, uruchamiając wszystkie nasze zdolności w obliczu ulotnej rzeczywistości”,
- „Myśl o zdjęciu zawsze przed jego zrobieniem i po. Nigdy w trakcie. Sekretem jest czas. Nie musisz działać szybko. Fotografowany model musi zapomnieć o tobie, a gdy już to się stanie, musisz działać bardzo szybko”.

źródło: Pixabay

Jak fotografować świadomie?

Poniżej kilka rad dla osób, które zdecydowanie chcą coś zmienić w swoich zdjęciach. To rady dla osób, które oglądając zdjęcia swoje i swoich znajomych – zaczynają czuć wewnętrzną potrzebę, by wrzucać do sieci coś bardziej wartościowego. Człowiek o standardowym poczuciu etyki ma taki wewnętrzny głos, który podpowiada mu, że z niektórymi zdjęciami, jest coś nie tak. Wielokrotnie zdarza się nam taka sytuacja, że oglądając zdjęcia mamy wewnętrzne poczucie, że coś w nich „nie gra”, ale nie wiemy dokładnie co to jest. Jeśli kiedyś w swoim życiu, oglądając zdjęcia cudze lub własne, przeszło Ci powyższe zdanie przez myśl to dla Ciebie zamieszczamy kilka konkretnych rad, które możesz wprowadzić w życie.

źródło: Pixabay

Oto kilka podpowiedzi, co zrobić, aby Twoje zdjęcia były zdecydowanie lepsze i stały się czymś więcej niż tylko zapomnianymi po chwili obrazami. Oto jak fotografować świadomie….

1. Kadr

Poprawny kadr, to gwarancja przykucia uwagi widza, a więc sprawienia, aby zatrzymał się on „nad zdjęciem” na dłużej, zapamiętał je i na swój sposób przeżył. Dobrze wykadrowane zdjęcie, to takie, w którym niczego nie ma w nadmiarze, ani niczego nie brakuje! Człowiek patrząc reaguje na to, co widzi na zdjęciu w charakterystyczny sposób. Tak, jakby czytał fotografię. To „czytanie”, podobnie jak w przypadku oglądania obrazów malarskich, rozpoczyna się od najbardziej przyciągającego na zdjęciu elementu. Dopiero później nasz wzrok wodzi wokół. Dlatego podczas wykonywania zdjęcia warto zastanowić się nad tym, co będzie tym elementem przykuwającym uwagę. Jeśli jesteś początkującym fotografem i wcześniej nie znałeś zasad komponowania zdjęć, to warto pamiętać, że najpierw należy „wyuczyć się” obowiązujących od wielu, wielu lat reguł, żeby potem móc je świadomie łamać i uzyskiwać dzięki temu efekty, które sprawią, że Twoje zdjęcia będą jeszcze bardziej atrakcyjne wizualnie. Kompozycja to umiejętność harmonijnego zgrania wszystkich elementów, które chcemy przedstawić na zdjęciu. Kompozycją możemy nazwać udane połączenie takich elementów, jak: linie kompozycyjne, połączenie kontrastów kształtów, ułożenie elementów na zdjęciu.

źródło: Pixabay

2. Warunki atmosferyczne

Światło odgrywa w fotografii ogromną rolę. Jak pokazuje doświadczenie, najtrudniej fotografuje się, kiedy słońce jest w zenicie. Najciekawsze efekty można uzyskać zaś fotografując podczas tzw. dwóch złotych godzin, czyli dwie godziny po tym, kiedy słońce wstanie i dwie godziny przed momentem, kiedy zajdzie za horyzont. Dla osób fotografujących w plenerze, najatrakcyjniejsze są więc te dwie pory dnia: ranek i późne popołudnie. Należy pamiętać, że w pochmurne dni bardziej miękko na fotografowanych obiektach rozkładają się cienie. Mniejsze wydają się też być kontrasty walorowe, a kolory sprawiają wrażenie mniej nasyconych.

źródło: Pixabay

3. Uczucia i klimat zdjęcia

Dobre zdjęcie – to zdjęcie pełne emocji. Przekaz tych emocji pokazywany jest na zdjęciu poprzez nastrój zdjęcia, relacje pomiędzy fotografowanymi osobami, klimat miejsca, zaskakujące światło, które buduje napięcie i emocje.

źródło: Pixabay

4. Zasada trójpodziału

Jedna z zasad kompozycyjnych mówi o tw. Trójpodziale, albo „złotym podziale”. Wyobraź sobie, że przestrzeń Twojego zdjęcia przecinasz dwiema pionowymi i dwiema poziomymi liniami. Przecięcia tych linii to tzw. „mocne punkty” w fotografii. To tam umieszczaj najważniejsze według Ciebie obiekty – ludzi, elementy architektury. Obowiązkowo pamiętaj o odpowiednim zaplanowaniu reszty kadru. Dlaczego „mocne punkty” działają? Ta zasada została przeniesiona do fotografii z malarstwa, a znana była już w renesansie! Związana jest z tym, jak ludzkie oko widzi – „czyta” – obraz. Jeśli umieścisz ważne dla Ciebie „rzeczy” w jednym z miejsc na przecięciu linii, to masz gwarancję, że wzrok oglądającej osoby będzie skierowany właśnie tam, a dopiero później nastąpi dalsze „odczytanie” Twojego zdjęcia.

źródło: Pixabay

5. Linie

Kompozycje zdjęcia mogą wzmocnić linie, nie dostrzegalne na pierwszy rzut oka podziały i rytmy, które sprawią, że nasze zdjęcie wyda się bardzo harmonijne i wysmakowane. Reguła mówi, że linie powinny dążyć do jednego z narożników zdjęcia. Dodaje to dynamiki i powoduje, że zdjęcie jest bardzo atrakcyjne dla oglądającego. Linie mogą być podyktowane układem krajobrazu oraz rozmieszczeniem poszczególnych obiektów na zdjęciu. Można poeksperymentować starając się uzyskać efekt linii pionowych, poziomych bądź diagonalnych (ułożonych po przekątnej).

źródło: Pixabay

6. Plany

Na zdjęciach, jak na obrazach, możemy zwykle wyróżnić kilka planów. Plan pierwszy i tło, albo plan pierwszy, drugi i trzeci. Kompozycję, w której występuje wiele planów nazywamy wieloplanową. Ilość planów uzależniona jest od tego co jest fotografowane. Czy jest to pejzaż, martwa natura, czy portret osoby we wnętrzu, czy może portret w plenerze. Jak mówią specjaliści: „Liczba planów na zdjęciu powinna być wynikiem dążenia do osiągnięcia konkretnego celu”. Nie zawsze to, co znajduje się na pierwszym planie jest naszym głównym, fotografowanym obiektem!

źródło: Pixabay

7. Unikaj centrum

Niewprawnego fotografa rozpoznajemy po tym, że zwykle umieszczają fotografowany obiekt w centrum kadru. Znawcy raczej starają się unikać środkowej części kadru jako miejsca, w którym umieszcza się najważniejsze obiekty na zdjęciu, chociaż nie zawsze jest to regułą. Zdjęcia z kompozycja centralną sa nudne. Jeśli już wiesz co nie co o „złotym podziale”, to masz świadomość, że najlepiej umieszczać ciekawe obiekty warte do sfotografowania w miejscu przecięcia „mocnych punktów”, albo po prostu po lewej, czy prawej stronie zdjęcia. Błędem jest takie ulokowanie obiektu, że styka się on z prawą lub lewą krawędzią.

źródło: Pixabay

8. Zwracaj uwagę na tło

Najczęstszym błędem w fotografii jest nieświadome uwiecznianie fotografowanego obiektu na zdjęciu bez dbałości o to, co znajduje się za nim. Dzieje się tak dlatego, ponieważ fotografujący skupia się na obiekcie i zupełnie nie zauważa tego co jest z tyłu. W ten sposób już wiele zdjęć trafiło do popularnego serwisu, jakim są Demotywatory. Jeśli nie chcesz, aby Twoje zdjęcia kiedyś tam trafiły jako ilustracja jakiegoś memu, to nie skupiaj się tylko na swoim głównym temacie, ale zwracaj uwagę na to, co jest za nim. Tło powinno być pozbawione wszelkich, przykuwających uwagę elementów. Jeśli coś Ci nie pasuje, zawsze możesz zmienić perspektywę.

źródło: Pixabay

9. Światło

Światło – to właściwie istota fotografii. Sama nazwa jest tłumaczona jako „obraz pisany światłem”. Umiejętnie korzystaj z dziennego światła. Lampy używaj wieczorem, nocą, ale także i w centrum dnia, kiedy światło słoneczne jest ostre. Dbaj o to, aby zdjęcie nie było ani prześwietlone, ani niedoświetlone. Sprawdzaj, jak rozkładają się cienie na fotografowanych obiektach.

źródło: Pixabay

10. Oglądaj zdjęcia lepszych od siebie

Jeśli chcesz stać się świadomym fotografem zacznij oglądać zdjęcia lepszych od siebie: mistrzów fotografii, zwycięzców fotograficznych konkursów, bądź zdjęcia w serwisach typu Pinterest, Flickr albo w serwisach z darmowymi zdjęciami, na przykład Pixabay. Znajdziesz tam szereg inspiracji i podpowiedzi.

źródło: Pixabay

Najważniejszy, jak wynika ze słów Mistrza Bressona - jest trening i świadomość pewnych reguł, które wraz z ilością wykonanych zdjęć będziemy mogli świadomie łamać. Fotografia świadoma, to fotografia, nad którą panujesz. Taka, która nie jest efektem przypadkowego pstrykania. Fotografując i trenując nauczysz się inaczej myśleć. Wykonując zdjęcie, robisz je świadomie, tylko wówczas, jeśli myślisz dlaczego je robisz i jak chcesz, aby ono wyglądało. Najważniejsze jest to, co Ciebie zaintrygowało w momencie wykonywania zdjęcia. Umiejętność patrzenia jest tu wręcz niezbędna. Chodzi oczywiście o umiejętne patrzenie, o dostrzeganie tego, czego nie widzą inni – Ci bardziej nieświadomi. Jak mówią, zasady można łamać tylko wtedy, kiedy się je zna. Jeśli chcesz fotografować świadomie. Naucz się ich i trenuj, trenuj, trenuj….. Za kilka lat zobaczysz - jeszcze będziesz się śmiał ze swoich pierwszych zdjęć! Ćwicz, ćwicz, ćwicz! Im więcej wykonasz zdjęć, tym będą one lepsze. Świadome ćwiczenia sprawią, że z kilka lat być może to Ty – z nieświadomego pstrykającego zamieszczającego mnóstwo zdjęć na portalach społecznościowych staniesz się jednym ze zwycięzców znanych w Polsce lub na świecie (!) konkursów fotograficznych!